Softwarepatenten.be

Nu Europa geneigd lijkt om software patenteerbaar te maken, is het volgens een grote groep Europese programmeurs, software-ingenieurs en eigenaars van kleine softwarebedrijven vijf voor twaalf.

`Hopelijk hoef ik hier niet om de zes maanden te komen staan", zegt een Britse softwareingenieur. "Daar heb ik de tijd, het geld en de zin niet voor." Maar het is wel voor de goeie zaak, bezweert hij: als de Europese Commissie haar zin krijgt, worden straks zo'n 30.000 - veelal Amerikaanse en Japanse - patenten afdwingbaar in Europa. Een bedrijf dat een website maakt waarop iets wordt verkocht, kan dan bijvoorbeeld uit de markt worden gedrukt door grote e-commerce- en softwarebedrijven: eenvoudige algoritmen, zoals dat waarmee een kredietkaartbetaling mogelijk is via het internet, of elementaire principes, zoals het befaamde `winkelkarretje' (bekend van onder meer Amazon.com), zullen dan alleen op websites mogen worden gebruikt tegen betaling.

Dat zou leiden tot een belangrijke meerkost, een reeks juridische stappen of een andere onhoudbare situatie, zegt doctoraalstudent spraaktechnologie Dieter Van Uytvanck, een van de gangmakers achter de protestactie die gisteren werd opgezet voor het gebouw van de Europese Raad in Brussel. "We zouden in een Amerikaanse situatie kunnen terechtkomen waarbij patenteigenaars een soort perverse macht krijgen over wat zij hun `intellectuele eigendom' noemen.

Die situatie laat zelfs misbruiken toe: in de VS heeft het bedrijf Eolas Technologies bijvoorbeeld de `plug-in' gepatenteerd (plug-ins zijn kleine programmatjes die in een webbrowser worden ingebakken en die de surfer onder meer in staat stellen om filmpjes via het internet te bekijken, RMe)en probeert daarmee van andere bedrijven, waaronder nota bene Microsoft, een vergoeding af te dwingen.

Zo zijn er meerdere bedrijfjes in de Verenigde Staten die gewoon rechtstreeks munt slaan uit hun patenten, zonder er zelf technologie op te bouwen." Men zou dus voor minder met meer dan vijfhonderd mensen op straat komen. De demonstranten hadden zelfs een Duitse toneelgroep ingehuurd, die met een pantomime de boodschap overbracht: de in een proper confectiepak gestoken partij Maxisoft krijgt van de Europese Commissie een stel bokshandschoenen aangetrokken en slaat zijn in lompen gehulde rivaal Minisoft, die van de Commissie alleen maar een carnavalsfluitje kreeg, compleet beurs in een korte boksmatch die ook nog eens erbarmelijk en partijdig gearbitreerd werd door de Europese Commissie.

Meer dan vijfhonderd vertegenwoordigers van de `kleine' software-industrie trokken gisteren in Brussel de straat op om te protesteren tegen het nieuwe voorstel van richtlijn over een Europese patentenwetgeving. (Foto Thomas Vanhaute)

Het dossier is hoegenaamd niet nieuw en leek in september vorig jaar in het voordeel van de kleine softwaremakers te zullen uitdraaien: het Europees Parlement amendeerde toen een eerder voorstel van richtlijn over een Europese patentenwetgeving dat werd ingediend door commissaris voor de Interne Markt Frits Bolkestein.

Dankzij de amendementen zou de wetgeving geen gevaar meer betekenen voor softwaremakers: algoritmen en softwareprincipes werden immers beschouwd als ideeën in plaats van uitvindingen en konden derhalve niet worden gepatenteerd.

Maar de Europese Raad van ministers van Economie kelderde het voorstel en bracht de tekst terug naar zijn oorspronkelijke versie en gaat zelfs nog een stap verder. "Als de huidige versie van de tekst wordt goedgekeurd, zal niet alleen de broncode maar ook het product patenteerbaar zijn", zegt Van Uytvanck. "We moeten er dus alles aan doen om dat te voorkomen."

De tekst moet nu voor een tweede lezingnaar het Europees Parlement. Een nieuwe, onzekere factor daarbij is het feit dat het huidige parlement er zich niet meer over zal buigen. "De organisaties die zich tegen de maatregel verzetten, hebben hun zaak alleszins goed verdedigd bij het huidige parlement", zegt SP.A-europarlementslid Anne Van Lancker. "De houding van de Commissie is dan ook hoogst onlogisch: eerst zet men een procedure in tegen Microsoft voor het misbruiken van zijn monopoliepositie, om zich daarna achter een voorstel van richtlijn te scharen dat uitgerekend monopolisten helpt."

De Commissie zelf heeft zich nog niet uitgesproken over de tekst die door de raad is voorgesteld, zegt Jonathan Todd, woordvoerder van commissaris Frits Bolkestein. "Maar er was een compromis nodig: de Microsofts van deze wereld oordeelden dat innovatie geen zin heeft zonder het invoeren van patenten, de `open' softwaregemeenschap vindt dan weer dat patentering misbruiken toelaat, en daardoor innovatie in de kiem smoort. Dus moeten we naar een patenteringssysteem waarin de voorwaarden voor een aanvraag zo weinig mogelijk misbruiken toelaten."

Patenten horen echter niet thuis in de softwarewereld, zegt Van Uytvanck. "Een aantal lobbyisten die de Commissie adviseren, ko men uit de telecomwereld en zijn het gewend om met patenten te werken op hun hardware. Maar voor software slaat dat nergens op: als een bedrijf een softwareprogramma maakt, kan het een copyright nemen op het werk zelf, en is het daardoor beschermd. Maar op een idee of een algoritme, dat ie mand in bad bedenkt of op een bierkaartje schrijft, zou men geen eigendomsrecht mogen hebben: men doet er iets mee, of niet."